Ma­na­stir Do­nji Br­če­li, ko­ji od XV vi­je­ka eg­zi­sti­ra u isto­i­me­nom crm­nič­kom mje­stu pro­sla­vio je svo­ju sla­vu – Vi­dov­dan. Ve­li­ki broj vjer­ni­ka u por­ti i dvo­ri­štu ma­na­sti­ra pri­su­stvo­vao je naj­pri­je dvo­ča­sov­noj li­tur­gi­ji ko­ju je pred­vo­dio igu­man Ni­kon sa sve­šten­stvom, a po­tom i na­stu­pu čla­no­va Udru­že­nja knji­žev­ni­ka, pje­sni­ka i umjet­ni­ka Sr­ba iz Cr­ne Go­re „Gor­ska vi­la”.
Pred­vo­đe­no svo­jim pje­sni­ci­ma Pe­rom Vu­jo­ti­ćem, Mi­lo­va­nom Ku­bu­ro­vi­ćem, Sa­vom Ma­to­vi­ćem, Mr­ko­jem Bu­la­ti­vi­ćem, Sve­to­za­rom Đu­ri­ši­ćem, Ra­do­sa­vom Pe­tri­če­vi­ćem, Pa­vlom Ra­do­nji­ćem i gu­sla­ri­ma Mi­len­kom Ka­le­zi­ćem i Ra­do­mi­rom Živ­ko­vi­ćem, Srp­sko udru­že­nje ,,Gor­ska vi­la” za­di­vi­lo je ve­li­ki broj vjer­ni­ka Crm­ni­ča­na i nji­ho­ve go­ste ko­ji su se oku­pi­li na pro­sla­vi ma­na­stir­ske sla­ve.
Ka­ko je is­ta­kao se­kre­tar udru­že­nja ,,Gor­ska vi­la” Pa­vle Ra­do­njić, oku­plje­ni vjer­ni­ci su sa odu­še­vlje­njem slu­ša­li bi­ra­ne sti­ho­ve ko­je su u čast Vi­dov­da­na iz­vo­di­li „vi­li­ni” pje­sni­ci.
– „Gor­ska vi­la” se po­ka­za­la, kao i uvi­jek, u pra­vom svje­tlu. Div­no je bi­lo slu­ša­ti re­ci­ta­ci­je o srp­stvu, Vi­dov­da­nu, Ga­vri­lu Prin­ci­pu, le­gen­dar­noj Mi­lun­ki Sa­vić, Ru­si­ji, Sr­bi­ji i Cr­noj Go­ri. Po­šte­ni mje­šta­ni, do­ma­ći­ni i čla­no­vi udru­že­nja Crm­ni­ča­na: Vuk­ma­no­vi­ći, Đu­ro­vi­ći, Gvo­zde­no­vi­ći, Le­ko­vi­ći, Đu­ri­šić, Po­po­vi­ći i nji­ho­vi go­sti bi­li su za­di­vlje­ni pje­sma­ma i re­ci­ta­tor­skim spo­sob­no­sti­ma čla­no­va ,,Gor­ske vi­le”. Di­van dan, li­je­pa at­mos­fe­ra i sve­ča­nost na naj­vi­šem ni­vou bi­la je oki­će­na i et­no-pje­sma­ma ko­je je iz­vo­di­la Bran­ka Mi­lja­nić iz Ba­nja­na, uz prat­nju svih pri­sut­nih. Ve­se­lje je tra­ja­lo do ka­snih po­po­dnev­nih ča­so­va uz div­ne zvu­ke gu­sa­la Mi­len­ka Ka­le­zi­ća i Ra­do­mi­ra Živ­ko­vi­ća – ka­zao je Ra­do­njić.
Idi­li­čan am­bi­jent ma­na­sti­ra bio je po­seb­na in­spi­ra­ci­ja pje­sni­ci­ma, na­gla­sio je Ra­do­njić.
– Ma­na­stir u Do­njim Br­če­li­ma bio je oku­pan ze­le­ni­lom, ta­ko da se ni­su pri­mje­ći­va­le po­sle­di­ce ne­ka­da­šnjeg ra­zor­nog ze­mljo­tre­sa. Ne­ka­da is­pu­ca­le i po­ru­še­ne zi­di­ne, ko­na­ci i u dvo­ri­štu osnov­na ško­la iz­gle­da­ju kao da su tu ne­tak­nu­ti vje­ko­vi­ma. Za­hva­lju­ju­ći brat­stvu ma­na­sti­ra na če­lu sa igu­ma­nom Ni­ko­nom, če­sti­tim vjer­ni­ci­ma i pri­lo­žni­ci­ma, ma­na­stir ži­vi kao da se sro­dio s ob­no­vlje­nim se­o­skim vi­no­gra­di­ma i voć­nja­ci­ma – re­kao je Ra­do­njić.B.K.


Iz sve­ti­nje je vla­dao Šće­pan Ma­li

Po­di­za­nje sve­ti­nje ve­zu­je za po­če­tak XV vi­je­ka i Je­le­nu Bal­šić, ko­ja je po­di­gla pr­vo­bit­nu ma­na­stir­sku cr­kvu, na či­jim je te­me­lji­ma ka­sni­je po­dig­nu­ta no­va, ve­ćih di­men­zi­ja. Ma­na­stir u Do­njim Br­če­li­ma ne­ka­da je bio sve­tov­na pre­sto­ni­ca Cr­ne Go­re, u ko­joj je go­spo­da­rio la­žni ru­ski car, u na­ro­du na­zvan Šće­pan Ma­li. On je od kra­ja 1768. go­di­ne, bio stal­no na­sta­njen u ovom ma­na­sti­ru, gdje bi­va ubi­jen i sa­hra­njen. Cr­kva sv. Ni­ko­le ma­na­sti­ra Do­nji Br­če­li je da­na­šnji iz­gled do­bi­la 1861. go­di­ne, za­slu­gom kra­lja Ni­ko­le. Pri ma­na­sti­ru je ra­di­la osnov­na ško­la ko­ja je 1868. go­di­ne iz gor­njeg ma­na­sti­ra pre­ba­če­na u do­nji. Ma­na­stir je re­sta­u­ri­ran i 1891. go­di­ne, a zgra­de ko­na­ka i ško­le sru­še­ne su u to­ku Dru­gog svjet­skog ra­ta.